Funty
Jednostka:
- Masa
- Waga (w kwestiach nienaukowych)
Zastosowanie na całym świecie:
- Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Australia, Kanada, Nowa Zelandia i inne
Opis:
Funt jest jednostką masy używaną w systemie imperialnym i jest akceptowany jako jednostka wagi stosowana w życiu codziennym (siła grawitacji działająca na dowolny obiekt).
Definicja:
Funt imperialny (handlowy lub międzynarodowy) jest oficjalnie definiowany jako 453,59237 gramów.
Pochodzenie:
Nazwa funt została zaadaptowana z języka łacińskiego terminu libra pondo a waga funta z rzymskiej libry (stąd wziął się symbol lb), która ważyła około 329 gramów.
W całej historii funt (oraz lokalne tłumaczenia tej jednostki) był stosowany jako miara wagi w wielu różnych częściach świata, w tym w Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Rosji i krajach skandynawskich. Pomimo że dokładna masa definiowana jako funt zmieniała się zależnie od danego systemu, zawsze pozostawała ona podobna, zwykle wahając się pomiędzy 350 i 560 gramami systemu metrycznego.
W Wielkiej Brytanii współistniało wiele różnych systemów stosujących funty, chociaż funt handlowy (znany także jako funt wełny) był najpowszechniej i najdłużej stosowany. Jeden z wariantów używany jest do dziś. Jest to funt troy (około 373 g) i najczęściej stosowany jest jako miara masy metali szlachetnych.
Brytyjski akt o wagach i miarach z 1878 roku jako pierwszy zdefiniował funt imperialny w jednostkach metrycznych (1 lb = 453,59265 g). W roku 1893 Zakon Mendenhall określił funt amerykański, opisując kilogram jako równy 2,20462 funta.
Stany Zjednoczone oraz kraje Wspólnoty Narodów przyjęły wspólne definicje funta oraz jardu, które zostały przyjęte w roku 1959 (w Wielkiej Brytanii w 1964).
Wspólne punkty odniesienia:
- W anglojęzycznych krajach waga osób jest powszechnie wyrażana w kamieniach i funtach. W Stanach Zjednoczonych wagę wyraża się jedynie w funtach.
- W Wielkiej Brytanii i Irlandii produkty spożywcze przed przyjęciem systemu metrycznego były powszechnie sprzedawane na funty. Niektóre z nich, na przykład masło, wciąż są sprzedawane według odpowiedników starych imperialnych standardów, które wynoszą zwykle 454g , czyli 1 lb paczka.
- Wędkarze często wyrażają wielkość złapanej ryby w funtach i uncjach.
- Szekspirowska postać Shylock zadała słynne pytanie o „funt mięsa”, jako o pewny środek zabezpieczania pożyczki.
Kontekst użycia:
W zastosowaniach naukowych funt stosuje się do określania masy, podczas gdy w życiu codziennym za pomocą tej jednostki mierzy się wagę. Pomimo zaakceptowania metrycznego systemu miar i wag na szeroką skalę, funt nadal jest stosowany w krajach anglojęzycznych.
Funt historycznie służył do określania wagi kul i łusek broni. Samą broń natomiast zaczęto nazywać zgodnie z amunicją, którą strzelała, na przykład broń 32-funtowa.
W Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych funt jest również stosowany do wyrażania pomiarów ciśnienia. Funt na cal kwadratowy (p.s.i.) jest zaakceptowanym standardem.
Jednostki składowe:
- Jeden funt ma szesnaście uncji. Historycznie (i oficjalnie) funt był jednakże definiowany jako 7000 granów troy (gr), aż do przyjęcia międzynarodowych standardów w roku 1959.
Mnożniki:
- 14 lb = 1 kamień
- 28 lb = 1 kwarta (kwarta cetnara długiego)
- 112 lb = 1 cetnar długi
- 2240 lb = 1 tona (imperialna lub tona długa)
