Ֆունտեր փոխարկում

Ֆունտեր

Միավոր:

• Զանգված
• Կշիռ (ոչ գիտական ոլորտում)

Կիրառվում է աշխարհով մեկ:

• Մեծ Բրիտանիա, ԱՄՆ, Ավստրալիա, Կանադա, Նոր Զելանդիա և այլն

Նկարագրություն:

Ֆունտը կայսերական համակարգում օգտագործվող կշռի չափ է և ամենօրյա կիրառում ունի որպես կշռի (ցանկացած տվյալ օբյեկտի վրա ազդող ձգողականության ուժի) միավոր:

Սահմանում:

Կայսերական (բրիտանական /avoirdupois/ կամ միջազգային) ֆունտը պաշտոնապես սահմանված է որպես 453,59237 գրամ:

Ծագումը:

Ֆունտ անվանումն ադապտացվել է լատինական libra pondo արտահայտությունից, կամ՝ քաշի ֆունտ, հռոմեական լիբրան /libra/ (այստեղից էլ՝ lb նշանը) կշռում էր մոտավորապես 329 գրամ:

Պատմության ընթացքում ֆունտը (կամ դրա տեղական թարգմանությունը) օգտագործվել է որպես կշռի չափ աշխարհի տարբեր մասերում՝ ներառյալ Միացյալ Թագավորությունը /Մեծ Բրիտանիան/, Ֆրանսիան, Գերմանիան, Սկանդինավիան և Ռուսաստանը: Չնայած նրան, որ որպես ֆունտ սահմանված կոնկրետ զանգվածը մի համակարգից՝ մյուս համակարգ  տարրբերվում էր, հիմնականում դրանք մոտ էին, սովորաբար՝ 350-ից 560 մետրիկական գրամ:

Մեծ Բրիտանիայում  ֆունտ օգտագործող մի շարք տարբեր համակարգեր են միաժամանակ գոյություն ունեցել, սակայն բրիտանական ֆունտը /avoirdupois pound/ (հայտնի էր նաև որպես բրդի ֆունտ) եղել է ամենից շատ և ամենից երկար օգտագործվողը (համառոտագրումը՝ lb av կամ lb avdp): Մինչ օրս օգտագործվող տարբերակներից՝ տրոյական ֆունտը (մոտ՝ 373 գ), առավել հաճախ կիրառվում է թանկարժեք մետաղների զանգվածը չափելու համար:

Մեծ Բրիտանիայում  1878թ. ընդունված Չափերի և քաշերի ակտն առաջին անգամ կայսերական ֆունտը սահմանեց մետրիկ միավորներով (1lb = 453.59265գ) , իսկ 1893թ. ըստ Մենդենհոլի Կարգադրության՝ / Mendenhall Order/ սահմանվեց ԱՄՆ ֆունտը՝ նկարագրելով  կիլոգրամը համարժեք 2.20462 ֆունտի:

ԱՄՆ և Ազգերի համագործակցության երկրները համաձայնության եկան՝ ընդհանուր սահմանում տալու ֆունտին (և յարդին,) ինչն ընդունվեց 1959թ. (Մեծ Բրիտանիան՝ 1964թ.):

Տարածված հղումներ:

• Անգլախոս երկրներում անձի քաշը սովորաբար արտահայտվում է ստոուններով /stones/ և ֆունտերով, չնայած՝ Միացյալ Նահանգներում այն սովորաբար արտահայտվում է միայն ֆունտերով:
• Մեծ Բրիտանիայում և Իռլանդիայում սննդամթերքները, որոնք մինչև մետրիկ համակարգի ընդունումը սովորաբար վաճառվում էին ֆունտերով, հիմա էլ են վաճառվում հին կայսերական ստանդարտին համարժեք քանակություններով, ինչպես, օրինակ՝ կարագը, որը ամենից հաճախ վաճառվում է 454գ (1lb /ֆունտ/) փաթեթներով:
• Ձկնորսները բռնած ձկան չափը հաճախ արտահայտում են հետևյալ տերմիններով՝ ֆունտ և ունցիա:
• Հայտնի է Շեքսպիրի հերոսներից՝ Շեյլոքի այն խոսքը, որը վարկն ապահովելու համար «մեկ ֆունտ միս» էր խնդրում:    

Օգտագործման համատեքստ:

Գիտության մեջ ֆունտը գործնականում կիրառվում է զանգվածը նկարագրելու համար, մինչդեռ՝ ամենօրյա  օգտագործմամբ դրանով չափվում է կշիռը: Չնայած կշիռների և չափերի մետրիկական համակարգի լայնորեն ընդունված լինելուն, ֆունտը շարունակվում է օգտագործվել անգլախոս երկրներում:

Ֆունտը պատմականորեն միջոց էր՝ սպառազինության մեջ գնդակների և արկերի կշիռը նկարագրելու համար, և զենքերն իրենք էլ սկսեցին կոչվել նրանցով կրակվող զինամթերքով, օրինակ՝ 32-ֆունտանի:

Մեծ Բրիտանիայում և Ամերիկայում ֆունտը նաև օգտագործվում է ճնշումն արտահայտելու համար, օրինակ՝ որպես ընդունված ստանդարտ՝ մեկ ֆունտ քառակուսի դյույմի վրա (ֆ.ք.դ.):

Բաղադրիչի միավորներ:

• Մեկ ֆունտում պարունակվում է տասնվեց ունցիա` չնայած պատմականորեն (և պաշտոնապես), մեկ ֆունտը սահմանվում էր որպես 7000 տրոյական գրեյններ /troy grains/ (gr) պարունակող, մինչև որ 1959 թ.-ին ներդրվեց միջազգային ստանդարտը: 

Բազմապատիկներ:

• 14 lb (ֆունտ) = 1 սթոունի
• 28 lb (ֆունտ) = 1 քվորթերի (երկար հանդրիդվեյթի քառորդ մասը)
• 112 lb (ֆունտ) = 1 երկար հանդրիդվեյթի
• 2240 lb (ֆունտ) = 1 տոննայի (կայսերական կամ երկար տոննա)